Ισραήλ: Ξεκαθάρισε λογαριασμούς με το Ιράν και επιστρέφει για ν' αποτελειώσει τη Γάζα

Η στοχευμένη απάντηση του Ισραήλ στην επίθεση του Ιράν με drones και πυραύλους έδωσε, για την ώρα, ανάσα στο παγκόσμιο, αποτρέποντας ή, καλύτερα, μεταθέτοντας την ευθεία πολεμική σύρραξη των ορκισμένων εχθρών σε μελλοντικό χρόνο. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι οι κανόνες του παιχνιδιού στη Μέση Ανατολή έχουν αλλάξει. Ακόμα και αν Ισραήλ και Ιράν επιστρέψουν στον σκιώδη τους πόλεμο, οι άμεσες επιθέσεις δημιούργησαν προηγούμενο ενώ θεωρείται βέβαιο ότι καμιά από τις δύο πλευρές δεν προτίθεται να αλλάξει τακτική, ώστε με ασφάλεια να αποκλείσουμε επανάληψη αυτής της κλιμάκωσης. Μάλιστα, ειδικοί θεωρούν «επιβεβλημένα» τα χτυπήματα του Ισραήλ, αφού η σημαντικότερη ανησυχία του είναι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Σε κάθε περίπτωση, αφού «έκλεισε» προσωρινά το μέτωπο με το Ιράν, το Ισραήλ στρέφεται ξανά στη Γάζα, συνεχίζοντας την αιματηρή του επιχείρηση κατά της Χαμάς.

Η επόμενη ημέρα

Ιράν και Ισραήλ, για την ώρα τουλάχιστον, ξεκαθάρισαν τους λογαριασμούς τους. Μετά την περιορισμένη επίθεση του Ισραήλ στο έδαφος του Ιράν, η οποία αναγνώστηκε με εντελώς διαφορετικό τρόπο από τα εμπλεκόμενα μέρα, δόθηκε το σήμα για αποκλιμάκωση.

Ειδικοί προειδοποιούν, όμως, ότι, παρά το γεγονός ότι «ηρέμησαν τα πνεύματα» και οι δύο ορκισμένοι εχθροί αναμένεται να επιστρέψουν στον σκιώδη πόλεμο που διεξήγαγαν τα τελευταία χρόνια, οι δύο άμεσες επιθέσεις εντός των εδαφών τους αυξάνουν το διακύβευμα και τον κίνδυνο λανθασμένου υπολογισμού.

Σε κάθε περίπτωση, η επίθεση του Ισραήλ στην πόλη Ισφαχάν έδωσε μια διέξοδο στον κύκλο της άμεσης βίας μεταξύ των δύο. Δεν υπήρξαν αναφορές για σοβαρές ζημιές, ενώ προσαρμόστηκε επικοινωνιακά τόσο από το Ιράν όσο και από το Ισραήλ για τις ανάγκες του εσωτερικού τους ακροατηρίου, επιβεβαιώνοντας ουσιαστικά ότι καμιά πλευρά δεν είχε πρόθεση να προχωρήσει σε άμεσο πόλεμο. Έτσι κι αλλιώς το Ισραήλ βρίσκεται εδώ και μήνες απασχολημένο με τον πολύνεκρο πόλεμο στη Γάζα, ενώ παράλληλα δέχεται πιέσεις από τον Λευκό Οίκο για να περιορίσει τις εντάσεις στην περιοχή. Το Ιράν, γνωρίζοντας ότι υστερεί σε αεροπορία και αεράμυνα απέναντι στο Ισραήλ σε έναν συμβατικό πόλεμο, είχε ακόμα έναν λόγο για ν' αφήσει την κατάσταση να εκτονωθεί και να επιστρέψει στην προηγούμενη στρατηγική με τις έμμεσες επιθέσεις και τα χτυπήματα διά των πολιτοφυλακών που υποστηρίζει.

Ωστόσο, οι επιθέσεις έχουν θέσει τις βάσεις για νέα δεδομένα. Η εχθρότητα που οδήγησε τις δύο χώρες να πολεμήσουν αυτό τον μακροχρόνιο σκιώδη πόλεμο δεν έχει μειωθεί. Η διαφορά είναι ότι πλέον και οι δύο πλευρές έχουν επιδείξει προθυμία να βγουν από τη σκιά και να κλιμακώσουν τη σύγκρουση σε άμεσο επίπεδο. Ο ερευνητής στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ, Assaf Orion, εξηγεί ότι «είμαστε σε ένα νέο στάδιο, που είναι πολύ πιο επικίνδυνο και επισφαλές απ' ό,τι ήμασταν στο παρελθόν. Είναι ένα μακρύ παιχνίδι με πολλά εμπλεκόμενα μέρη σε διάφορες περιοχές του κόσμου».

Η επόμενη ημέρα της «ανακωχής» οδηγεί σε κάποια συμπεράσματα για την κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Αρχικά, η μικρής κλίμακας επίθεση του Ισραήλ πιθανότατα καταδεικνύει την πίεση που άσκησαν οι ΗΠΑ για αποκλιμάκωση της κατάστασης. Μια άλλη επιλογή για το Ισραήλ θα ήταν να εξαπολύσει επίθεση μεγαλύτερης κλίμακας έξω από το Ιράν σε έναν από τους συμμάχους του, για παράδειγμα τους αντάρτες Χούτι στην Υεμένη, οι οποίοι έχουν διαταράξει τα παγκόσμια εμπορικά πρότυπα επιτιθέμενοι σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα τους τελευταίους μήνες. Εντούτοις, εντός του Ισραήλ, ο Νετανιάχου δέχεται πιέσεις από ακροδεξιά μέλη της κυβέρνησής του ν' αναλάβει πιο επιθετική δράση κατά του Ιράν.

Κατά δεύτερο, ακόμα και αν οι δύο πλευρές έδειξαν ότι προτίθενται να επιστρέψουν στην έμμεση σύγκρουση, ο κίνδυνος περαιτέρω κλιμάκωσης παραμένει υψηλότερος από ποτέ. Σύμφωνα με αναλυτές, είναι δύσκολο να επανέλθουν εντελώς στην πρότερη κατάσταση, αφού οι εξελίξεις δημιούργησαν νέους κανόνες στο «παιχνίδι». Εξηγούν ότι τώρα ίσως διανύουμε τη δοκιμαστική περίοδο των νέων κανόνων για την κάθε πλευρά, η οποία μπορεί να πάρει εβδομάδες ή ακόμα και μήνες.

Οι βαθύτερες αιτίες της σύγκρουσης

Σε κάθε περίπτωση, είτε μιλάμε για «διάλειμμα» είτε για «δοκιμαστική περίοδο», δεν πρέπει να λησμονούμε τη σκληρή πραγματικότητα. Το Ισραήλ και το Ιράν βρίσκονταν και θα συνεχίσουν να βρίσκονται σε πόλεμο. Ο κοινός παρονομαστής μεταξύ της Χαμάς, της Χεζμπολάχ, των Χούθι και άλλων ομάδων, που έχουν επιτεθεί στο Ισραήλ τους τελευταίους μήνες, είναι η χρηματοδότηση, η εκπαίδευση και ο εξοπλισμός τους από το Ιράν. Κατά συνέπειαν, όταν επτά στελέχη των Φρουρών της Επανάστασης εμφανίστηκαν στη Δαμασκό στα τέλη του Μάρτη, το Ισραήλ βρήκε την ευκαιρία για να τους εξουδετερώσει.

Μετά την επίθεση του Ιράν και την απάντηση του Ισραήλ, η μπάλα βρίσκεται στο γήπεδο της Τεχεράνης. Αν και οι μέχρι στιγμής ενδείξεις είναι ότι το Ιράν ίσως δεν θα απαντήσει άμεσα, αυτή η περίοδος «ειρήνης» είναι καταδικασμένη να μη διαρκέσει. Σύμφωνα με το Foreign Policy, το Ισραήλ κατά πάσα πιθανότητα θα συνεχίσει να χτυπά Ιρανούς στο εξωτερικό, μόνο και μόνο για να διακόψει ή ίσως ακόμη και να προκαλέσει ζημιά στη συνεχιζόμενη ιρανική υποστήριξη προς τους πληρεξουσίους του. Σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς του Ιράν ότι «το θέμα μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει ολοκληρωθεί», όσο συνεχίζει να στηρίζει αυτές τις δυνάμεις και όσο αυτές εμπλέκονται στη σύγκρουση με το Ισραήλ, η επιχειρησιακή ανάγκη για τέτοια χτυπήματα, όπως αυτό στο ιρανικό διπλωματικό συγκρότημα στη Δαμασκό, θα παραμείνει.

Ίσως ο σημαντικός λόγος που δεν μπορεί να κοπάσει αυτή η σύγκρουση όμως είναι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Η Τεχεράνη πλησιάζει όλο και περισσότερο στη δημιουργία πυρηνικής βόμβας και οι Ισραηλινοί ηγέτες ανησυχούν ότι, εάν το Ιράν γίνει πυρηνική δύναμη, θα ενθαρρύνει περαιτέρω τις δυνάμεις που υποστηρίζει, ενώ φοβούνται ότι κάποια στιγμή θα χρησιμοποιήσει αυτά τα όπλα εναντίον της χώρας τους. Για πολλούς Ισραηλινούς, το άμεσο χτύπημα του Ιράν μόνο ενίσχυσε αυτούς τους φόβους. Σε τελική ανάλυση, εάν το Ισραήλ χρειάστηκε βοήθεια για να αποτρέψει το συμβατικό προαναγγελλόμενο κτύπημα του Ιράν, τι θα συμβεί όταν ο ορκισμένος του εχθρός αποκτήσει πυρηνικά όπλα; Αυτό καθιστά ακόμη πιο πιθανή την προληπτική δράση του Ισραήλ κατά του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, παρά τις σημαντικές στρατιωτικές προκλήσεις.

Με βάση αυτήν την προσέγγιση, το Ισραήλ θα χρειαστεί να συνεχίσει να χτυπά ιρανικούς στόχους, ακόμα κι αν δεν υπήρχαν πίσω πολιτικά κίνητρα, όπως η επιβίωση του Νετανιάχου, αποτρεπτική ισχύ ή αντεκδίκηση. Γι’ αυτό όσο το Ισραήλ και το Ιράν βρίσκονται σε σύγκρουση, θα συνεχίσουν να ανταλλάσσουν χτυπήματα, ανεξαρτήτως διεθνών πιέσεων και νουθεσιών για αποφυγή της κλιμάκωσης.

Σχεδόν επτά μήνες πολέμου

Μετά το σύντομο «διάλειμμα» των επιθέσεων Ιράν – Ισραήλ, η κυβέρνηση Νετανιάχου επέστρεψε στην «καθημερινότητα» της, σφυροκοπώντας τη Γάζα. Το ζήτημα είναι εάν οι σχεδόν επτά μήνες πολέμου έφεραν τον Ισραηλινό πρωθυπουργό κοντά στους στόχους που έθεσε από την έναρξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Γάζα την ώρα που ο μακρύς σε διάρκεια πόλεμο συνεχίζει να αυξάνει τον αριθμό θανάτων των Παλαιστινίων στη Γάζα, η πείνα θερίζει, ενώ η ανθρωπιστική βοήθεια περνάει με το σταγονόμετρο.

Είναι γεγονός ότι η Χαμάς έχει αποδυναμωθεί. Τα περισσότερα τάγματα της οργάνωσης έχουν διαλυθεί, ενώ χιλιάδες μέλη της έχουν εξουδετερωθεί μαζί με τουλάχιστον ένα ανώτερο στρατιωτικό στέλεχος. Αυτό όμως δεν είναι αρκετό για να πει κάποιος ότι το Ισραήλ πέτυχε τους πιο σημαντικούς στόχους του στη Γάζα, που δεν είναι άλλοι από την απελευθέρωση των ομήρων και την πλήρη εξουδετέρωση της Χαμάς.

Για τον πρώτο στόχο, Ισραηλινοί αξιωματούχοι αναφέρουν ότι περίπου 133 από τους ομήρους παραμένουν στη Γάζα. Όμως, οι συνομιλίες για την εξασφάλιση της επιστροφής τουλάχιστον ορισμένων από αυτούς με αντάλλαγμα τη διακοπή των μαχών και την απελευθέρωση Παλαιστινίων κρατουμένων έχουν βαλτώσει. Η Χαμάς απέρριψε την τελευταία πρόταση και ισχυρίζεται ότι δεν έχει 40 ομήρους που πληρούν τους όρους του πρώτου μέρους της προτεινόμενης συμφωνίας, εγείροντας ερωτήματα για το πόσοι είναι ακόμη ζωντανοί και πόσοι κρατούνται από άλλες ομάδες.

Σύμφωνα με τους New York Times, παρά τις βαριές απώλειες της Χαμάς, μεγάλο μέρος της ανώτατης ηγεσίας της στη Γάζα παραμένει στη θέση του, κρυμμένο σε ένα τεράστιο υπόγειο δίκτυο σηράγγων και επιχειρησιακών κέντρων, δίνοντας διαταγές σε επιχειρησιακό και διαπραγματευτικό επίπεδο. Υπάρχει η ανησυχία ότι αυτές οι σήραγγες θα επιτρέψουν στη Χαμάς να επιβιώσει και να ανασυνταχθεί μόλις σταματήσουν οι μάχες. Στρατιωτικοί αναλυτές εξηγούν ότι, όση ζημιά και εάν προκαλέσει το Ισραήλ στη Χαμάς, η παλαιστινιακή Οργάνωση έχει ακόμα στρατιωτική ικανότητα, ανθεκτικότητα, χρηματοδότηση και σίγουρα πολλούς πρόθυμους εθελοντές για στρατολόγηση μετά από όλες τις μάχες, τις καταστροφές και τις απώλειες ζωών. Μάλιστα, σε ετήσια αξιολόγηση πληροφοριών, που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο, οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών εξέφρασαν αμφιβολίες για την ικανότητα του Ισραήλ να καταστρέψει ολοκληρωτικά τη Χαμάς.