Προσοχή με τη φορολογική μεταρρύθμιση

Κάθε μεταρρύθμιση, είτε μικρή είτε μεγάλη, έχει τις δυσκολίες της και τα πλεονεκτήματά της. Συνήθως οι μεταρρυθμίσεις απαιτούνται όταν το εξωτερικό περιβάλλον αλλάζει, όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν και γενικά όταν είναι απαίτηση από την κοινωνία. Τις περισσότερες φορές απαιτείται «σύγκρουση» για την υιοθέτησή τους, αλλά και επιχειρήματα για τη σημαντικότητά τους.

Δυστυχώς, στην Κύπρο έχουμε δει «μεταρρυθμίσεις» που ενδεχομένως να δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα από τα υπάρχοντα και περισσότερο κόστος. Ελπίζουμε τα όσα λέχθηκαν την περασμένη εβδομάδα για τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να μην επαληθευτούν. Σημειώνεται ότι υπήρξαν αρκετές αναφορές για το γεγονός ότι δεν ακούστηκαν οι μελέτες των τεχνοκρατών και οι τελικοί νόμοι ήταν πλήρως διαφορετικοί.

Στα ίδια κύματα κινήθηκε και το πλαίσιο αφερεγγυότητας. Φυσικά, υπάρχει και το άλλο επιχείρημα, που λέει ότι για τις μεταρρυθμίσεις πρέπει ν’ αξιοποιηθούν τεχνοκράτες που ασχολούνται με το συγκεκριμένο αντικείμενο πρακτικά και όχι θεωρητικά. Ούτε και η «εισαγωγή» τεχνοκρατών είναι θέσφατο, εφόσον οποιεσδήποτε μεταρρυθμίσεις πρέπει να λαμβάνουν την τοπική πραγματικότητα για να μπορέσουν να γίνουν αποδεκτές. Και φυσικά καμία μεταρρύθμιση δεν υλοποιείται μέσα από μακροσκελείς εκθέσεις ιδεών.

Κατ’ αρχάς, πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι η συγκεκριμένη παρέμβαση σκοπό έχει την καταγραφή κάποιων ανησυχιών που υπάρχουν σε ό,τι αφορά τη φορολογική μεταρρύθμιση, τις οποίες είμαι βέβαιος ότι οι αρμόδιοι θα λάβουν υπόψη.

Η ανάγκη για μεταρρύθμιση

Η ανάγκη για φορολογική μεταρρύθμιση προέκυψε από την αναγκαιότητα της εισαγωγής της πράσινης φορολογίας, τις αλλαγές στα διεθνή πρότυπα φορολόγησης και το γεγονός ότι η τελευταία φορολογική μεταρρύθμιση έγινε πριν από αρκετά χρόνια και ενδεχομένως η νομοθεσία να θεωρείται κάπως παλιά για τα σημερινά δεδομένα.

Φυσικά, μπορεί να μην έχει γραφτεί ξανά από την αρχή η φορολογική νομοθεσία, όμως υπήρξαν πολλές και σημαντικές τροποποιήσεις τα τελευταία χρόνια, λόγω υιοθέτησης ευρωπαϊκών οδηγιών, όπως για παράδειγμα αυτές που αφορούν στην ανταλλαγή πληροφοριών, για να περιοριστούν οι δυνατότητες φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής και να δοθούν κίνητρα για προσέλκυση ξένων επενδύσεων και ενίσχυση της επιχειρηματικότητας.

Το τελευταίο, είναι ιδιαίτερα σημαντικό ειδικά όταν επαγγέλλεσαι ανταγωνιστικό χρηματοπιστωτικό κέντρο και όταν έχεις μια εξωγενή οικονομία βασιζόμενη σε μεγάλο βαθμό στις υπηρεσίες, εφόσον δεν έχουμε την ισχυρή βιομηχανία που έχουν άλλες χώρες. Επιπλέον είναι ιδιαίτερα σημαντικό να προσεχθούν και οι κυπριακές επιχειρήσεις.

Για παράδειγμα, πολύ σωστά δεν καταβάλλονται φόροι επί των μερισμάτων όταν αφορούν ξένους φορολογικούς κατοίκους, όμως και για τους Κύπριους θα μπορούσε να υπάρξει επαναφορά της μείωσης της λογιζόμενης διανομής μερίσματος όταν τα κέρδη επενδύονται σε πολλαπλασιαστικού χαρακτήρα περιουσιακά στοιχεία για ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της παραγωγής και γενικότερα της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Συγκεκριμένα μέτρα μπορούν να λαμβάνονται για την ενίσχυση συγκεκριμένων τομέων της οικονομίας, όπως έγινε πρόσφατα με τις εταιρείες τεχνολογίας.

Οπότε, απόψεις ότι η φορολογική μεταρρύθμιση αρχίζει παίρνοντας λευκή κόλλα ενδεχομένως να είναι άστοχες και να χρειάζονται προσοχή. Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν σημαντικές αυξήσεις στα φορολογικά έσοδα (υπάρχει η άποψη ότι η αύξηση αφορά μόνο τους έμμεσους φόρους λόγω των πληθωριστικών πιέσεων, αλλά είναι λανθασμένη αν κάποιος δει τις εισπράξεις από τον εταιρικό φόρο και τον φόρο κεφαλαιουχικών κερδών), κάτι που καταδεικνύει ότι το φορολογικό μας μοντέλο είναι αποδοτικό και η επιτυχημένη πορεία του πρέπει να αξιοποιηθεί.

Σημειώνεται ότι είναι απαραίτητη η ενοποίηση του κειμένου διότι έχουν γίνει πολλές τροποποιήσεις από την τελευταία μεταρρύθμιση, «σουλούπωμα», ώστε να είναι πιο εύκολο στην εφαρμογή, με το λιγότερο δυνατό διοικητικό κόστος. Για παράδειγμα υπάρχουν διάσπαρτα στη νομοθεσία διάφορα πρόστιμα τα οποία θα μπορούσαν να ενοποιηθούν.

Επιπλέον οποιεσδήποτε αλλαγές πρέπει να συνάδουν με τις ευρωπαϊκές οδηγίες, τις βέλτιστες πρακτικές και το Σύνταγμα της χώρας. Πολλοί είναι αυτοί που διερωτώνται πώς στην Ελλάδα η κυβέρνηση εξαιρεί από τον ΦΠΑ τις πωλήσεις ακινήτων την ίδια ώρα που στην Κύπρο περιμέναμε για μεγάλο χρονικό διάστημα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, την έγκριση της νέας νομοθεσίας που αφορά στον μειωμένο συντελεστή.

Η απάντηση είναι απλή, όταν η Ελλάδα εντασσόταν στην τότε ΕΟΚ, φρόντισε στη συνθήκη προσχώρησης να αναφέρεται ότι η φορολόγηση των ακινήτων και άλλων μορφών εισοδημάτων είναι εθνική υπόθεση.

Κουλτούρα φορολογικής συμμόρφωσης

Η δημιουργία κουλτούρας φορολογικής συμμόρφωσης μέσα από ένα σύγχρονο και δίκαιο φορολογικό μοντέλο πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. Οι φορολογίες αποτελούν τα κύρια έσοδα του κράτους και ο πολίτης θέλει να δει την ανταπόδοση αυτών των εσόδων στις υποδομές, τον τομέα της υγείας και της εκπαίδευσης.

Την ίδια στιγμή πρέπει να είναι κοινωνικά δίκαιο και ο κάθε φορολογούμενος να καταβάλλει το ποσό του φόρου που του αναλογεί, χωρίς να αφήνεται περιθώριο μη δήλωσης εισοδημάτων. Η ξεκάθαρη διατύπωση εντός των νομοθεσιών στο τι αποτελεί φορολογητέο εισόδημα, βοηθά στην επιβεβαίωση των εισοδημάτων των πολιτών και των επιχειρήσεων.

Πρέπει να σημειωθεί ότι, οι διαδικασίες που εφαρμόζονται, αξιολογούνται τόσο από τους επιχειρηματίες αλλά και τους επενδυτές, σε συνάρτηση, φυσικά, με το σταθερό φορολογικό και νομικό πλαίσιο. Η επιβολή διοικητικού κόστους και οι μεγάλες καθυστερήσεις στις επενδύσεις, που ενδέχεται να προκύψουν λόγω προβλημάτων των κρατικών υπηρεσιών, είναι κάτι που όλοι οι επενδυτές προσπαθούν να αποφύγουν.

Ένα σταθερό φορολογικό πλαίσιο με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης (η αύξηση του αφορολόγητου κινείται προς την αντίστροφη κατεύθυνση) και την παράλληλη αύξηση των φόρων είναι υψηλότερα στις προτιμήσεις παρά ένα μεταβαλλόμενο σύστημα με αυξήσεις φόρων. Άλλωστε, ένα σταθερό φορολογικό και νομικό σύστημα, το οποίο υποστηρίζει και εφαρμόζει παράλληλα τον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών, είναι από τα πρώτα που αξιολογούν οι επιχειρήσεις και οι επενδυτές.

Είναι επιπλέον σημαντικό να επανεξεταστούν όλες οι φορολογίες για όλα τα ήδη εισοδημάτων, την πώληση και τη διακράτηση περιουσιακών στοιχείων. Η επαναφορά του φόρου ακίνητης ιδιοκτησίας για αδρανή ακίνητα, για να υπάρχει κίνητρο αξιοποίησής τους, είναι κάτι το οποίοι θα πρέπει να εξεταστεί. Αυτά θα πρέπει επίσης να αξιολογηθούν με τα άλλα συνδεδεμένα τέλη που καταβάλλονται.

Μπορούν επίσης να δοθούν κίνητρα για προσλήψεις και ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα του συνταξιοδοτικού συστήματος (τα ταμεία προνοίας) με την υιοθέτηση αυξημένων φορολογικών αφαιρέσεων.

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, το εγχείρημα για τη φορολογική μεταρρύθμιση δεν είναι απλό. Έχει πολλές πτυχές, μια απόφαση ή αλλαγή μπορεί να έχει πολλαπλασιαστικού χαρακτήρα αποτέλεσμα, ενώ είναι σημαντικό να κτίσουμε στα θετικά που έχουμε δημιουργήσει τα τελευταία χρόνια.