Ο νέος -μαθητοκεντρικός- αέρας στην Εκπαίδευση

«Η παιδεία μας έχει αποτύχει διότι όλοι μιλάνε στα παιδιά για επιτυχία και κανείς για ευτυχία», είχε δηλώσει η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ, πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου της Σορβόννης.

Η Παιδεία σε κάθε χώρα σηκώνει στους ώμους της το μέλλον της εκάστοτε κοινωνίας και αν η Παιδεία έχει να αντιμετωπίσει σκοπέλους, αν έχει να περάσει συμπληγάδες, οφείλει να κρατήσει τις αρχές της κοινωνίας και να τις εξελίξει, ώστε να συμβαδίζουν με τους κανόνες της σύγχρονης κοινωνίας, χωρίς να χάνεται η ουσία.

Η Υπουργός Παιδείας, Αθηνά Μιχαηλίδου, φαίνεται πως γνωρίζει καλά πώς να δημιουργήσει την απαραίτητη μετατόπιση της Παιδείας μας από το σημείο όπου βρίσκεται σήμερα, σ’ ένα καλύτερο αύριο.

Η ίδια μάς αποκαλύπτει την εφαρμογή νέων εκπαιδευτικών πολιτικών και καινοτομιών, την εισαγωγή νέων προγραμμάτων που στοχεύουν στο να έχουν τα παιδιά το σχολείο που τους αξίζει, ένα σχολείο μαθητοκεντρικό, συμπεριληπτικό, όπου θα αναπτύσσουν τις ικανότητες και τις δεξιότητές τους στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Οι προκλήσεις, οι καινοτομίες αλλά και οι προτεραιότητες του Υπουργείου, την ώρα που το πρώτο κουδούνι συγκεντρώνει την προσοχή ολόκληρης της κοινωνίας.

Νέα σχολική χρονιά. Πόσο έτοιμοι είμαστε για το πρώτο κουδούνι και ποιες οι εκκρεμότητες που υπάρχουν; Τι θα γίνει με τα κλιματιστικά; Υπάρχει πλάνο και χρονοδιάγραμμα για τη συνολική διευθέτηση του θέματος αυτού;

Αυτήν την περίοδο χειριστήκαμε και διευθετήσαμε μια σειρά ζητημάτων που είναι κρίσιμα για την έναρξη της σχολικής χρονιάς, όπως είναι η έγκαιρη στελέχωση με εκπαιδευτικό προσωπικό, η προμήθεια και η διανομή των βιβλίων, η διευθέτηση θεμάτων ασφάλειας και υγείας, η εφαρμογή νέων εκπαιδευτικών πολιτικών και καινοτομιών, η εισαγωγή νέων προγραμμάτων κ.ο.κ. Άρχισε, λοιπόν, η σχολική χρονιά για τη Μέση Εκπαίδευση χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα και είμαστε έτοιμοι και για την έναρξη της σχολικής χρονιάς στη Δημοτική Εκπαίδευση.

Όσον αφορά τα κλιματιστικά, να αναφέρω ότι οι συνθήκες εργασίας και μάθησης εντός των σχολικών μας μονάδων αποτελούν πρωταρχικό μέλημά μας. Γι’ αυτό και προχωρήσαμε στην απόφαση για άμεση μελέτη και την εγκατάσταση κλιματιστικών σε αίθουσες διδασκαλίας από το τέλος αυτής της χρονιάς, στη βάση κριτηρίων που αφορούν, κυρίως, στην ασφάλεια των παιδιών και των κτηρίων. Θα ανακοινώσουμε σύντομα περισσότερες λεπτομέρειες αναφορικά με το πλάνο για τη συνολική διευθέτηση του ζητήματος.

Ο θεσμός των τετραμήνων καταργήθηκε. Όμως, διαχρονικά τίθεται ζήτημα για τον χρόνο προετοιμασίας των παιδιών για τις εξετάσεις λόγω της αυξημένης ύλης, που, για να καλυφθεί και να αφομοιωθεί, τα παιδιά καταφεύγουν σε πολλά φροντιστήρια. Θα δούμε κάτι να αλλάζει ως προς αυτό το ζήτημα;

Η αξιολόγηση των μαθητών/τριών ήταν πολύ εξετασιοκεντρική και προωθούσε ως μοναδική μορφή εξέτασης, τη γραπτή. Καταργήθηκε, λοιπόν, η ενδιάμεση εξέταση, η οποία αντικαταστάθηκε με πολλαπλές μορφές αξιολόγησης, ενώ το μοίρασμα της ύλης σε δύο μέρη, όπως και η τελική εξέταση του Ιουνίου έχουν διατηρηθεί. Ως εκ τούτου, οι μαθητές και οι μαθήτριές μας θα συνεχίσουν να έχουν δυο βαθμολογίες, μια τον Ιανουάριο και μια τον Μάιο, οι οποίες θα είναι αποτέλεσμα πολλαπλών και σύγχρονων μορφών αξιολόγησης.

Ταυτόχρονα, προχωρούμε και σε επικαιροποίηση της ύλης, επιδιώκοντας, μέχρι το τέλος της νέας σχολικής χρονιάς, να ολοκληρωθεί η προσπάθεια αναδόμησης των Αναλυτικών Προγραμμάτων. Στόχος μας, η ύλη που διδάσκεται να είναι η ύλη που αξιολογείται.

Με αυτές μας τις ενέργειες, ευελπιστούμε ότι δεν θα χρειάζεται τα παιδιά να καταφεύγουν στα φροντιστήρια για την κάλυψη ενός τεράστιου όγκου ύλης, ενώ μέσω και των εναλλακτικών και συγχρόνων μορφών αξιολόγησης θα δίνεται η δυνατότητα στους/στις εκπαιδευτικούς να εντοπίζουν τυχόν ελλείψεις των μαθητών και μαθητριών μας, ώστε να προβαίνουν σε στοχευμένες παρεμβάσεις.

Μαθητές με μεταναστευτική βιογραφία. Θα υπάρξουν τροποποιήσεις στο σύστημα, ώστε τα παιδιά αυτά να λαμβάνουν επαρκή μαθήματα ελληνικής γλώσσας ή θεωρείτε πως είναι ικανοποιητική-αποδοτική η κατάσταση ως έχει;

Κύρια έγνοια μας είναι όλα τα παιδιά να συμμετέχουν ουσιαστικά στην εκπαιδευτική διαδικασία. Για τον σκοπό αυτό, τα τελευταία χρόνια ετοιμάστηκε ενιαίο αναλυτικό πρόγραμμα για τη διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας στο σχολείο, αξιοποιώντας συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα. Ειδικά για τη φετινή χρονιά αυξάνονται οι ώρες διδασκαλίας της Ελληνικής, αναπτύσσονται δοκίμια αξιολόγησης που διευκολύνουν την παρακολούθηση της πορείας των παιδιών στην εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Διαμορφώσαμε, επίσης, τάξεις ή ομάδες, στις οποίες τα παιδιά φοιτούν για κάποιες ώρες την ημέρα σε μάθημα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας, ενώ τις υπόλοιπες ώρες συμμετέχουν σε άλλα μαθήματα, στα οποία όμως τους παρέχονται γλωσσικά στηρίγματα ή ενισχύονται από την παρουσία δεύτερου εκπαιδευτικού στην τάξη.

Ενισχύουμε, ταυτόχρονα, συνεχώς τους/τις εκπαιδευτικούς μας με δίκτυα υποστήριξης που λειτουργούν στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, όπως και με άλλες επιμορφωτικές επιλογές, οι οποίες περιλαμβάνουν διαδικτυακές συναντήσεις και σεμινάρια.

Αν και μέχρι τώρα τα δεδομένα που έχουμε αναφορικά με την ένταξη των παιδιών αυτών δείχνουν ότι κινούμαστε προς την ορθή κατεύθυνση, εντούτοις παρακολουθούμε συνεχώς την αποτελεσματικότητα των δράσεών μας και μέσω της εξαμηνιαίας έκθεσης για το Σχέδιο Δράσης της Διατμηματικής Επιτροπής για την Ένταξη, εκεί όπου χρειάζεται, προβαίνουμε σε αλλαγές και προσθήκες.

Φαινόμενα όπως η σχολική παραβατικότητα αλλά και τα ναρκωτικά υπάρχουν στα σχολεία μας και το μαρτυρούν οι αριθμοί. Πώς θα αντιμετωπίσετε αυτά τα φαινόμενα;

Όπως και στην κοινωνία ευρύτερα έτσι και στα σχολεία μας έχουμε να αντιμετωπίσουμε τα φαινόμενα παραβατικότητας. Για τον σκοπό αυτό, οι Υπηρεσίες μας υλοποιούν σχέδια δράσης και θέτουν σε εφαρμογή στοχευμένα μέτρα. Συγκεκριμένα, για την πρόληψη και αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και της ακραίας παραβατικότητας, υπεύθυνη είναι η Ομάδα Άμεσης Παρέμβασης (ΟΑΠ) του Υπουργείου, η οποία, όταν κληθεί, εργάζεται για την ανάπτυξη και παρακολούθηση Σχεδίου Δράσης που περιλαμβάνει εκπαιδευτικές και διοικητικές ενέργειες, με στόχο την ολιστική προσέγγιση και επίλυση του ζητήματος. Επιπλέον, συνεργάζεται με άλλες εμπλεκόμενες υπηρεσίες, όπως η Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας και το Παρατηρητήριο για τη Βία στο Σχολείο ή και με οποιουσδήποτε άλλους φορείς, ώστε η διαχείριση των φαινομένων σχολικής βίας και παραβατικότητας να γίνεται πολυεπίπεδα, διεπιστημονικά και πολυσυστημικά. Τέλος, σε περιπτώσεις που αυτό κρίνεται αναγκαίο, εργοδοτείται εξωτερικός/ή συνεργάτης/ιδα για παροχή βοηθητικού παιδαγωγικού έργου στο πλαίσιο Εναλλακτικού Προγράμματος, την υλοποίηση του οποίου η ΟΑΠ καθοδηγεί και συντονίζει.

Για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του φαινομένου των ναρκωτικών, η Επιτροπή Αγωγής Υγείας και Πολιτότητας (EAYΠ), σε συνεργασία με την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου, υλοποιεί την Πολιτική και τις Δράσεις που περιλαμβάνονται στην Εθνική Στρατηγική για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων 2021-2028. Με βάση το Σχέδιο Δράσης, το ΥΠΑΝ -μέσω της ΕΑΥΠ- εμπλέκεται σε δράσεις, οι οποίες εστιάζονται στους πυλώνες της πρόληψης, της θεραπείας και της κοινωνικής υποστήριξης.

Από φέτος εισάγουμε προγράμματα πρόληψης και έγκαιρης παρέμβασης στα νηπιαγωγεία, ειδικά για το θέμα της πρόληψης της παραβατικότητας. Στα επόμενα χρόνια ευελπιστούμε ότι θα έχουμε σημαντική βελτίωση. Παράλληλα, στον τομέα της αντιμετώπισης, ενισχύουμε τη φρούρηση, τον φωτισμό και αυξάνουμε τις κάμερες στα σχολεία.

Υπάρχει πλάνο αντιμετώπισης ρατσιστικών επεισοδίων στα σχολεία, μετά τα πρόσφατα γεγονότα σε Χλώρακα και Λεμεσό;

Όπως έχω ήδη δηλώσει, δεν θα ανεχτούμε φαινόμενα βίας, παραβατικότητας και ρατσισμού στα σχολεία μας, γι’ αυτό και οι δράσεις μας επικεντρώνονται στη διασφάλιση της ηρεμίας στις σχολικές μονάδες και στο να στηρίξουμε τις διευθυντικές ομάδες, αλλά και τους εκπαιδευτικούς, για να μπορέσουν να αφοσιωθούν στο έργο τους.

Πρέπει να επισημάνω ότι, από το 2016, το Υπουργείο προωθεί την Αντιρατσιστική Πολιτική για την αναγνώριση, διαχείριση και καταγραφή ρατσιστικών περιστατικών στο σχολείο, με τίτλο «Κώδικας Συμπεριφοράς κατά του Ρατσισμού & Οδηγός Διαχείρισης και Καταγραφής Ρατσιστικών Περιστατικών». Η πολιτική μας αφορά στα σχολεία Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης, βασίζεται στην ολιστική προσέγγιση και παρέχει στα σχολεία ένα λεπτομερές πλάνο αντιμετώπισης και πρόληψης ρατσιστικών περιστατικών, το οποίο εντάσσεται στο ενιαίο σχέδιο βελτίωσης της σχολικής μονάδας. Από φέτος ενθαρρύνουμε περισσότερα σχολεία να την υιοθετήσουν πλήρως.

Σε ό,τι αφορά δε την πρόληψη φαινομένων βίας και παραβατικότητας, συνεχίζονται οι δράσεις του Παρατηρητηρίου για τη Βία στο Σχολείο, μέσω των δομών του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής για Πρόληψη και Διαχείριση της Βίας στο Σχολείο, παρέχοντας στήριξη και επιμορφώσεις στις σχολικές μονάδες. Επιπρόσθετα, η Ομάδα Άμεσης Παρέμβασης, όπως προανέφερα, παρέχει άμεση συνεργασία και στήριξη στα σχολεία, για τη διαχείριση σοβαρών ή/και έκτακτων ζητημάτων βίας και παραβατικής συμπεριφοράς και ενισχύει τη σχολική μονάδα για την ανάπτυξη και υλοποίηση σχεδίου δράσης, μέσα από μια ολιστική προσέγγιση.

Τέλος, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ) προσφέρει επιμορφώσεις στους/στις εκπαιδευτικούς, ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των μαθητών και μαθητριών με διαφορετικό υπόβαθρο και να διασφαλίζεται ένα ασφαλές περιβάλλον για όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας.

Όσον αφορά το θέμα της Ειδικής Εκπαίδευσης, γίνεται λόγος για την ανάγκη πρόσληψης περισσότερων συνοδών και ειδικών εκπαιδευτικών. Πώς θα απαντήσει το Υπουργείο στο πρόβλημα αυτό;

Η Ειδική Εκπαίδευση αποτελεί μιαν από τις προτεραιότητες του ΥΠΑΝ, το οποίο βρίσκεται πάντοτε σε ετοιμότητα και προβαίνει σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την κάλυψη των αναγκών των παιδιών με αναπηρίες. Ο αριθμός των σχολικών βοηθών/συνοδών (σχβ/σ) και των ειδικών εκπαιδευτικών καθορίζεται με βάση τις εκάστοτε αποφάσεις που λαμβάνουν οι Επαρχιακές Επιτροπές Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΕΕΕΑΕ), στη βάση της υφιστάμενης νομοθεσίας. Τόσο η ανάγκη για ειδικούς εκπαιδευτικούς όσο και η ανάγκη για σχβ/σ αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο.

Ήδη έχουμε εξαγγείλει διάλογο με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για την αναδόμηση και τον εκσυγχρονισμό της Ειδικής Εκπαίδευσης, συνεπώς ευελπιστούμε στη βελτίωση του όλου συστήματος και στην πιο αποτελεσματική για τα παιδιά δράση.

Υλοποίηση προτεραιοτήτων για το 2023

Σε μερικές εβδομάδες ξεκινούν οι συζητήσεις για τον προϋπολογισμό. Πόσο κοντά είστε στην ετοιμασία που αφορά το Υπουργείο σας και ποιες είναι οι προτεραιότητές σας ως Υπουργείου;

Στόχος μας είναι η συνεχής αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού μας συστήματος, στη βάση εξορθολογισμού των πόρων και εστιασμένων πολιτικών, ώστε να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα. Θέτοντας λοιπόν αυτό ως βασική επιδίωξή μας, διαμορφώσαμε ανάλογα και τον προϋπολογισμό μας.

Όσον αφορά τις προτεραιότητές μας, σε αυτές περιλαμβάνονται, ενδεικτικά, τα εξής:

- Η εφαρμογή του νέου συστήματος αξιολόγησης των μαθητών/τριών με την εφαρμογή νέων μορφών αξιολόγησης.

- Ο εκσυγχρονισμός των Αναλυτικών μας Προγραμμάτων με την επικαιροποίηση της ύλης.

- Η εφαρμογή νέων, συγχρόνων προγραμμάτων επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών μας.

- Η προώθηση της πολυγλωσσίας με την εισαγωγή πιλοτικού προγράμματος από φέτος για τη διδασκαλία γερμανικής γλώσσας σε 4 σχολεία.

- Ο ψηφιακός μετασχηματισμός των σχολικών μας μονάδων.

- Η προώθηση του ψηφιακού γραμματισμού των μαθητών/τριών μας.

- Η βελτίωση των δομών και των διαδικασιών της Ειδικής Εκπαίδευσης, θέμα για το οποίο έχουμε εξαγγείλει την έναρξη διαλόγου στις 2 Οκτωβρίου.

- Η ανάπτυξη και η εφαρμογή προγραμμάτων, όπως και η ενίσχυση των υποστηρικτικών δομών, για την πρόληψη και αντιμετώπιση φαινομένων βίας και παραβατικότητας.

- Η αποτελεσματικότερη ένταξη των παιδιών με μεταναστευτική βιογραφία στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, με την ανάπτυξη, μεταξύ άλλων, δοκιμίων αξιολόγησης των παιδιών αυτών στα επίπεδα ελληνομάθειας.

- Η αναδόμηση και ο εκσυγχρονισμός των εκπαιδευτικών μας προγραμμάτων.

- Η διαμόρφωση αναβαθμισμένης πολιτικής για την Τεχνική Εκπαίδευση, όπως και η εφαρμογή του θεσμού του Τεχνικού Γυμνασίου, και

- Η διασύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας.

- Η αναδόμηση της Ανώτερης Εκπαίδευσης στον τόπο μας

Επιδίωξή μας με την υλοποίηση αυτών των προτεραιοτήτων είναι να έχουν τα παιδιά μας το σχολείο που τους αξίζει, ένα σχολείο μαθητοκεντρικό, συμπεριληπτικό, μέσα στο όποιο θα τους δίνεται η δυνατότητα να αναπτύσσουν τις ικανότητες και τις δεξιότητές τους στον μέγιστο δυνατό βαθμό.