Τομέας των ακινήτων και κοινόκτητες οικοδομές

Ο τομέας των ακινήτων μέσα από τα στατιστικά στοιχεία που ανακοινώθηκαν από το Τμήμα Κτηματολογίου συνεχίζει να παρουσιάζει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, με τη ζήτηση στα ακίνητα να διατηρείται. Μπορεί το ποσοστό αύξησης των πωλήσεων σε σχέση με πέρσι να μειώνεται τους τελευταίους τρεις μήνες, δεν παύει όμως να είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι παρουσιάζεται θετικό πρόσημο. Φυσικά η πορεία του τομέα πρέπει να παρακολουθείται σε συνδυασμό με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει και τις μεταβολές στο διεθνές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον.

Την ίδια στιγμή τιμές ακινήτων και ενοίκια συνεχίζουν να βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα λόγω της ενισχυμένης ζήτησης, κάτι που προκαλεί προβλήματα στην τοπική κοινωνία. Η απόφαση αρκετών εταιρειών να μετεγκατασταθούν στην Κύπρο με το προσωπικό τους οδήγησε σε αυξημένη ζήτηση, ενώ την ίδια στιγμή παρατηρήθηκε το φαινόμενο περαιτέρω επενδύσεων από άτομα και εταιρείες κυρίως με διασύνδεση στο πρώην σοβιετικό μπλοκ που είχαν ήδη επενδύσει στην Κύπρο και ενδεχομένως να μένουν μόνιμα στη χώρα με τις οικογένειές τους.

Σημαντική είναι και η ζήτηση από γειτονικές χώρες, ειδικά από το Ισραήλ, ενδεχομένως οδηγούμενη και από την πολιτική κατάσταση στη χώρα. Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται σημαντική αύξηση τόσο στις επενδύσεις σε ακίνητα αλλά και στις αφίξεις τουριστών από τη συγκεκριμένη χώρα, ενώ πολλοί έχουν ήδη εγκατασταθεί μόνιμα στην Κύπρο με τις οικογένειές τους.

Στην ενίσχυση της ζήτησης βοηθούν και σημαντικά έργα που προγραμματίζονται. Η Λάρνακα φαίνεται να ενισχύεται σημαντικά στον τομέα, ειδικότερα με την έναρξη των έργων για τη μαρίνα και τη μετακίνηση των διυλιστηρίων. Η Πάφος επίσης σημειώνει σημαντική αύξηση στις πωλήσεις, με εταιρείες από το εξωτερικό να την επιλέγουν για μετεγκατάσταση και την έναρξη λειτουργίας των πανεπιστημίων να δίνει νέα δυναμική. Η Λεμεσός διατηρεί σε υψηλά επίπεδα τη ζήτηση την ώρα που καταγράφονται σημαντικές επενδύσεις σε τεμάχια γης με την προοπτική κατασκευής γραφείων και διαμερισμάτων. Αμμόχωστος και Λευκωσία παρουσιάζουν επίσης θετικό ρυθμό, με τη δεύτερη όμως να καταγράφει το χαμηλότερο μεταξύ των πόλεων.

Οι προκλήσεις παραμένουν

Την ίδια στιγμή οι προκλήσεις για τον τομέα παραμένουν. Oι θετικοί ρυθμοί στα πωλητήρια έγγραφα παρουσιάζουν μια φθίνουσα πορεία. Πέρυσι, λόγω των ζητημάτων που προέκυψαν σε Ρωσία και Ουκρανία, παρατηρήθηκε ένα σημαντικό ρεύμα μετεγκατάστασης εταιρειών στην Κύπρο, το οποίο ενδεχομένως να συνεχιστεί, αλλά σε μικρότερο βαθμό.

Η νομισματική σύσφιγξη περιορίζει την παραχώρηση στεγαστικών δανείων με αποτέλεσμα η εγχώρια ζήτηση σε ακίνητα να υποχωρεί. Ο πλήρης αντίκτυπος των αυξήσεων των επιτοκίων, σύμφωνα με τους αναλυτές, θα διαφανεί το τελευταίο τρίμηνο του έτους όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και γενικότερα στην παγκόσμια οικονομία. Η αφαίρεση ρευστότητας από τις αγορές ενδεχομένως να μειώσει και τη ζήτηση από το εξωτερικό.

Όσον αφορά τις νέες κατασκευές, παρουσιάζονται σημαντικές προκλήσεις, με τις κύριες να είναι η σημαντική αύξηση του κόστους κατασκευής και οι επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες, οι οποίες αναπόφευκτα μετακινούνται/προωθούνται στα δανειστικά επιτόκια. Οι αυξημένες δόσεις σε συνδυασμό με τον περιορισμό του διαθέσιμου οικογενειακού εισοδήματος οδηγούν τα νοικοκυριά σε δεύτερες σκέψεις, σε ό,τι αφορά την αγορά κατοικίας.

Ο τομέας κουβαλούσε τον υπερδανεισμό της προηγούμενης δεκαετίας. Τα τελευταία χρόνια υπήρξε σημαντική μείωση του δανεισμού μέσω σημαντικών πωλήσεων, τόσο σε ποσότητα όσο και σε αξία, αλλά και με τις ανταλλαγές χρέους με ακίνητα, διαδικασία η οποία υποβοηθήθηκε μέσα από τις νομοθεσίες για απαλλαγή από φόρους και τέλη. Στους επόμενους μήνες αναμένεται να δούμε σημαντικό αριθμό ακινήτων στην αγορά από τις εταιρείες διαχείρισης μετά τις τελευταίες δύο συναλλαγές/μεταφορές δανειακών χαρτοφυλακίων από τραπεζικά ιδρύματα (τα αποθέματα «καλών» ακινήτων περιορίζονται).

Σημειώνεται ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εξεταστούν οι διαδικασίες που απαιτούνται για τις αγοραπωλησίες ακινήτων, ώστε αυτές να απλουστευθούν. Η έκδοση των απαλλακτικών και κυρίως της άδειας μεταβίβασης τίτλου από τα γραφεία των Επάρχων παίρνει μεγάλο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα στον τομέα. Επιπλέον ίσως να είναι χρήσιμο να επανεξεταστούν οι διαδικασίες στο Τμήμα Κτηματολογίου, ώστε να γίνουν πιο αποδοτικές με τη χρήση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

Κοινόκτητες οικοδομές

Ένα σημαντικό ζήτημα που προκύπτει συχνά όσον αφορά τον τομέα είναι η διαχείριση των κοινόκτητων οικοδομών. Πολλές φορές ακούμε ιδιοκτήτες κάποιων διαμερισμάτων σε πολυκατοικίες να αρνούνται να καταβάλουν τα κοινόχρηστα ή να συνεισφέρουν στη συντήρησή τους. Οπότε στο τέλος είτε τα κτήρια παραμένουν χωρίς συντήρηση είτε το κόστος το επωμίζονται άδικα οι υπόλοιποι ιδιοκτήτες.

Προς επίλυση του προβλήματος το Υπουργικό Συμβούλιο, μετά από εισήγηση του Υπουργείου Εσωτερικών, προχώρησε στην έγκριση νομοσχεδίου για τη διαχείριση, εποπτεία και συντήρηση κοινόκτητων οικοδομών.

Δημιουργείται μητρώο εγγραφής κοινόκτητων οικοδομών από τους εγγεγραμμένους ιδιοκτήτες και μητρώο διαχειριστικών επιτροπών, ώστε η αρμόδια Αρχή να μπορεί να εποπτεύει και να ελέγχει την εφαρμογή του νόμου (νομοσχέδιο προς το παρόν μέχρι να εγκριθεί από τη Βουλή).

Κάθε τέτοια οικοδομή, π.χ. πολυκατοικία είναι υποχρεωμένη να δημιουργήσει διαχειριστική επιτροπή, ενώ γίνεται υποχρεωτική η καταβολή των κοινοχρήστων που καθορίζονται από τους ιδιοκτήτες. Θεσμοθετείται έλεγχος από την αρμόδια Αρχή, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι διαχειριστικές επιτροπές θα συμμορφώνονται με την υποχρέωσή τους για συντήρηση των οικοδομών και διασφάλιση θεμάτων που αφορούν την ασφάλεια και την υγεία των διαμενόντων αλλά και των λοιπών πολιτών.

Σημειώνεται ότι θα υπάρχουν διοικητικά πρόστιμα και άλλα νομικά μέτρα εναντίον των παραβατών, ενώ δίνεται η εξουσία στη διαχειριστική επιτροπή να ενάγει και να ενάγεται. Τα πιο πάνω, αν εφαρμοστούν σωστά, αναμένεται να βάλουν μια τάξη όσον αφορά τη διαχείριση των κοινόκτητων οικοδομών.

H πιο πάνω εξέλιξη κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση και θα πρέπει να ακολουθήσουν και άλλες που να επιλύουν τα προβλήματα του τομέα, όπως, για παράδειγμα, οι καθυστερήσεις στις αδειοδοτήσεις έργων. O τομέας των ακινήτων παραδοσιακά συνεισφέρει σημαντικά στην οικονομία της χώρας και τα δημόσια οικονομικά. Αναγκαία η διασφάλιση και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τομέα μέσα από έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό αντιμετώπισης των προκλήσεων και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει.