Πρ. Προδρόμου: «Για να γίνει το παιδί ολοκληρωμένος άνθρωπος δεν αρκεί η γνώση και αυτό είναι στόχος του σχολείου»

Λίγο πριν το κουδούνι χτυπήσει για να σημάνει την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, ο Υπουργός Παιδείας, Πρόδρομος Προδρόμου, καταθέτει στη «Σ» τους καινοτόμους σχεδιασμούς για την εκπαίδευση, αναγνωρίζοντας τα κενά που υπάρχουν και θέτοντας ως στόχο την κάλυψή τους.

Ένας από τους στόχους του Υπουργείου αφορά στην ολιστική προσέγγιση στην εκπαίδευση, που θα δημιουργεί ολοκληρωμένες προσωπικότητες. Νέες, καινοτόμες και πολλά υποσχόμενες συνεργασίες φωτίζουν τον δρόμο για το «Σχολείο του Αύριο», που είναι ήδη εδώ.

Εν αναμονή των οδηγιών του Υπουργείου Υγείας για την πανδημία

Πώς θα αντιμετωπίσει την πανδημία του κορωνοϊού φέτος το Υπ. Παιδείας;

Το Υπ. Παιδείας θα ακολουθήσει τις οδηγίες του Υπ. Υγείας, με το οποίο βρίσκεται σε επικοινωνία, καθώς και τις συστάσεις των ειδικών που θα συνεδριάσουν. Επιπλέον έχουμε τα αποτελέσματα από την πιλοτική φάση με την εφαρμογή συσκευών καθαρισμού αέρα στις τάξεις που λειτούργησαν αρκετά καλά όσο εφαρμόστηκαν και αναμένουμε την έκθεση των εμπειρογνωμόνων για να περάσουμε στην επόμενη φάση. Δεν είναι συστήματα εξαερισμού, αλλά σίγουρα καθαρίζουν τον αέρα στον χώρο.

Έχει υλοποιηθεί το όραμα με το οποίο πορευτήκατε ως Υπουργός στο συγκεκριμένο Υπουργείο;

Σε κάποια σημεία ναι, κάποια άλλα θέματα είναι σε εξέλιξη και για κάποια πρέπει τώρα να πάρουμε αποφάσεις για το μέλλον. Είναι γεγονός ότι εκείνο το απροσδόκητο, δηλαδή την πανδημία, το σχολείο, η εκπαίδευση μπόρεσε να το αντιμετωπίσει με πολλές δυσκολίες. Καταφέραμε να κρατήσουμε με μεγάλη ταλαιπωρία ζωντανή την παροχή εκπαίδευσης και κερδίσαμε τη συνέχειά της έναντι στην πανδημία.

Παρ’ όλα αυτά υπήρξαν πολλές αντιδράσεις στο κομμάτι αυτό.

Κατ’ επανάληψιν έχω υπογραμμίσει την αναγνώριση των ιδιαίτερων προσπαθειών που έκαναν οι εκπαιδευτικοί. Τους ευχαριστούμε, παρά τις συζητήσεις και τις επιμέρους διαφωνίες ή και παραφωνίες ορισμένων. Η πλειονότητα των εκπαιδευτικών αφοσιώθηκε και προσαρμόστηκε, έκαναν τις απαραίτητες πρόσθετες εργασίες και μπορέσαμε να παρουσιάσουμε στο τέλος ένα σχολείο που κρατήθηκε ανοιχτό στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Συγκριτικά με άλλες χώρες, στην Κύπρο είχαμε μεγαλύτερη διάρκεια φοίτησης με φυσική παρουσία και αυτό προκαλεί ικανοποίηση.

Επίσης έχω ευχαριστήσει και τους φοιτητές και τις φοιτητικές οργανώσεις για τη συνεργασία τους γιατί ήταν πολύ σημαντική.

«Η σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού στην Κύπρο έχει αλλάξει»

Παλαιότερα είχαν γίνει αναφορές στα επίπεδα αναλφαβητισμού. Έχει αλλάξει αυτό;

Διαχρονικά υπάρχει ένα 10 με 15 % αναλφαβητισμού, ωστόσο ένα ποσοστό είναι παιδιά μεταναστευτικής βιογραφίας. Υπάρχει μια διαβάθμιση στο θέμα αυτό. Δεν έχουμε κατακτήσει τη γλωσσική αγωγή και κατ’ επέκτασιν τη γνωσιολογική ικανότητα και την πνευματική συγκρότηση.

Αναφέρατε τα παιδιά με μεταναστευτική βιογραφία. Πώς θα γίνει η ένταξη αυτών των παιδιών στο εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου;

Οι μαθητές και μαθήτριες με μεταναστευτική βιογραφία αποτελούν πλέον μια σημαντική μερίδα του μαθητικού πληθυσμού σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος και πρακτικά σε όλη τη χώρα. Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, αρχής γενομένης από το 2022-2023, σε κάθε σχολική μονάδα θα καταγράφονται αναλυτικά τα δεδομένα που αφορούν μαθητές με μεταναστευτική βιογραφία και θα ορίζονται στόχοι. Θα ενισχυθούν οι διαδικασίες υποδοχής και ομαλής ένταξης των μαθητών - μαθητριών με μεταναστευτική βιογραφία και της ελληνομάθειας. Επιπλέον θα καταγράφονται τα δεδομένα χαρακτηριστικών και αποτελεσμάτων στο κεντρικό σύστημα και στη σχετική ηλεκτρονική πλατφόρμα, στην οποία έχουν πρόσβαση όλα τα σχολεία για να σχεδιάζουν τη διδασκαλία και την προσέγγιση. Οι μαθητές και μαθήτριες με μεταναστευτική βιογραφία θα πρέπει να έχουν στο εξής και ατομικό Δελτίο Προόδου, στο οποίο θα καταγράφεται η διδασκαλία και τα αποτελέσματα των σχετικών διαγνώσεων. Η σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού στην Κύπρο έχει αλλάξει και προσαρμοζόμαστε αναλόγως.

Ενίσχυση της ελληνικής γλώσσας μέσα από τα Ολοήμερα

Δυστυχώς οι περισσότεροι νέοι αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τη γλώσσα, παρόλο που είναι η γλώσσα που διδασκόμαστε στο σχολείο. Υπάρχει κάποιο πλάνο γι’ αυτό;

Μέρος ενός οραματισμού είναι να στερεώσουμε την ποιότητα της εκπαίδευσης, ιδιαίτερα σε κεντρικά ζητήματα. Πρώτον είναι η Ελληνομάθεια, η γλώσσα μας. Εκεί πράγματι χρειαζόμαστε κάτι περισσότερο. Έχουμε μια πολύ πλούσια παράδοση και δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε μέσα από άλλες στοχοθεσίες να έχουμε απώλειες.

Δοκιμάσαμε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, αλλά δεν περιορίζεται μόνο εκεί, τη λειτουργία προγράμματος ολοήμερου γυμνασίου, το οποίο σχετίζεται και με την ενίσχυση της ελληνικής γλώσσας, αλλά και να δώσουμε τη δυνατότητα στα παιδιά μέσα στο σχολείο να αναπτύξουν δικές τους δεξιότητες έρευνας, να προσπαθήσουν, όχι με στερεότυπη διδασκαλία αλλά μέσα από εργαστήρια δεξιοτήτων, να δοκιμάσουν εφαρμογές των γνώσεών τους. Τα αποτελέσματα στα παιδιά της πρώτης Γυμνασίου στο Παγκύπριο Γυμνάσιο ήταν πολύ ενθαρρυντικά.

Πάρα πολλά σχολεία παγκυπρίως, ωστόσο, λειτουργούν σε ολοήμερο ωράριο. Αυξάνονται κάθε χρόνο κι έχουμε καταθέσει πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο για να προσθέσουμε ολοήμερα δημοτικά σχολεία. Έχουμε περισσότερα από 200 ολοήμερα δημοτικά προαιρετικά. Έχουμε και άλλα, που δεν είναι προαιρετικά. Τα υποχρεωτικά ολοήμερα δημοτικά ανέρχονται στα 14, ενώ τα προαιρετικά ανέρχονται σε 132 στα δημοτικά, 64 σε νηπιαγωγεία και 7 σε ειδικά σχολεία.

Πότε θα εφαρμοστεί καθολικά σε όλα τα σχολεία το πρότυπο που μας περιγράψατε;

Οι γονείς ζητούν το πρόγραμμα αυτό να εφαρμοστεί και στη Λεμεσό, στο Λανίτειο. Σε δεύτερη φάση σκοπεύουμε να γίνει ένα τέτοιο σχολείο σε κάθε πόλη και στην πορεία, αν η Πολιτεία θέλει να δημιουργήσει ολοήμερα Γυμνάσια, θα προχωρήσουμε σε αυτό, χωρίς να σημαίνει πρόσθετη ύλη, αλλά ευκαιρία για πρωτότυπα προγράμματα δεξιοτήτων. Είναι ουσιαστικά μια μύηση σε διαφορετική εκπαιδευτική διαδικασία. Τα παιδιά έχουν δημιουργήσει σε πολλούς τομείς, στη φωτογραφία, τα εικαστικά, την έρευνα, σε θέματα ενδιαφέροντός τους. Επίσης θα λειτουργήσει και το πρόγραμμα «STEAM» (ήταν «STEM» και έγινε «STEAM», καθώς προστέθηκαν οι Τέχνες). Μαζί με αυτό θα λειτουργούν και τα προγράμματα Ελληνομάθειας για τα παιδιά μεταναστευτικής βιογραφίας, αλλά και για τα παιδιά που χρειάζονται πρόσθετη διδασκαλία. Θέλουμε να έχουμε σχολεία ζωντανά και τ’ απογεύματα.

Εξετάσεις τετραμήνων και στα Γυμνάσια από φέτος

Φέτος υιοθετήθηκαν οι εξετάσεις τετραμήνων, παρά τις έντονες αντιδράσεις. Θα συνεχιστεί η εφαρμογή τους τη σχολική χρονιά που έπεται;

Πετύχαμε ένα σύστημα αξιολόγησης, παρά τις πολλές συζητήσεις. Φέτος θα εφαρμοστεί και στα Γυμνάσια. Δεν είναι θέμα επιδόσεων, όμως παρατηρείται η ανάγκη να αναπροσαρμόσουμε τα προγράμματα που προσφέρουμε. Δηλαδή τα παιδιά που φαίνονται από το Γυμνάσιο ότι δεν έχουν την απόδοση ή την κλίση που αναμενόταν, δηλαδή απόδοση της μισής που απαιτείται, γιατί να ταλαιπωρούνται; Γιατί να ταλαιπωρείται, για παράδειγμα, ένα παιδί σ’ ένα λύκειο θετικών επιστημών; Θα δημιουργήσουμε ένα προσαρμοσμένο πρόγραμμα σπουδών για όλα τα παιδιά. Θα συζητηθεί ξανά η πρόταση να δημιουργηθεί κατεύθυνση γενικών γνώσεων, ισότιμη με τα υπόλοιπα προγράμματα, ώστε να εξυπηρετήσει περισσότερα παιδιά.

Έρχονται τα τεχνολογικά λύκεια

Θα υπάρξουν αλλαγές και στις Τεχνικές Σχολές;

Στην τεχνική εκπαίδευση υπάρχει πρόταση να δημιουργήσουμε τεχνολογικά λύκεια και να ενισχύσουμε κάποιες συγκεκριμένες κατευθύνσεις, καθώς και να εφαρμοστεί εξάσκηση σε επαγγελματικό χώρο. Υπάρχει η φιλοδοξία να ενισχύσουμε την τριτοβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση, η οποία λείπει από την Κύπρο. Έχει γίνει προγραμματισμός και θα ανακοινώσουμε εξελίξεις σύντομα.

Το νέο σύστημα αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου

Έχετε αναφερθεί σ’ ένα νέο σύστημα αξιολόγησης για τους εκπαιδευτικούς. Τι ακριβώς θα περιλαμβάνει;

Θέλουμε να πετύχουμε ποιότητα και αποτελεσματικότητα. Πράγματι, δουλεύουμε πάνω σ’ ένα νέο προσαρμοσμένο σύστημα αξιολόγησης και του εκπαιδευτικού έργου, δηλαδή του σχολείου και της λειτουργίας του, αλλά και των εκπαιδευτικών. Είναι θέμα που ταλανίζει πολλά χρόνια τον χώρο. Κάθε Υπουργός έχει αφήσει ένα σχέδιο αξιολόγησης πίσω του, όμως δεν αποφασίστηκε να εφαρμοστεί κανένα. Αξιοποιήσαμε μια πρόταση του 2019, του πανεπιστημιακού κ. Χρίστου.

Είναι σημαντικό ένα σύστημα αξιολόγησης, για να δώσεις κίνητρα στον εκπαιδευτικό, να τηρήσεις αξιοκρατία καθώς και να εκτιμήσεις τις ανάγκες για επιμορφώσεις.

Η πρόταση για τη Δημοτική εκπαίδευση είναι στη Νομική Υπηρεσία για να οδηγηθεί στη Βουλή προς ψήφιση. Το σχέδιο για τη Μέση εκπαίδευση βρίσκεται στο τελικό στάδιο, έχει εγκριθεί από ΟΕΛΜΕΚ και ΟΛΤΕΚ για να πάει Νομική Υπηρεσία, ώστε να έχουμε ένα σύστημα αξιολόγησης που να εντοπίζει και τις ανάγκες της οργάνωσης των σχολείων, των παιδαγωγικών παρεμβάσεων, αλλά και που θα δίνει κίνητρα αξιοκρατικά στους εκπαιδευτικούς.

Εισαγωγή της ψηφιακής τεχνολογίας

Είπατε πως το Υπουργείο θα ανακοινώσει αλλαγές; Τι αλλαγές έχετε τροχοδρομήσει;

Έχουμε υπογράψει μνημόνιο συστηματοποιημένης συνεργασίας με το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη, με σκοπό να καλλιεργήσουμε την ελληνική γλώσσα και γραμματεία. Θα δημιουργηθεί βασικά ένα Κέντρο Σπουδών Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας, όπου θα συμμετέχουν όσα παιδιά ενδιαφέρονται. Θα υπάρχουν εργαστήρια, ίσως διαγωνισμοί ρητορικής, επικοινωνίας.

Επιπλέον, τα νέα προγράμματα εμβολιάζονται με την εισαγωγή της ψηφιακής τεχνολογίας. Υπάρχει σε πιλοτική λειτουργία, στο παιδαγωγικό ινστιτούτο, κάποιων προγραμμάτων με διαδραστικές προβολές και οθόνες τάξης που θα φέρουν επανάσταση στη διεξαγωγή μαθημάτων και εργαστηρίων, και προσπαθούμε να τα εντάξουμε στα σχολεία. Θα γίνουν ριζικές αλλαγές που φέρνουν το δημόσιο σχολείο στην ψηφιακή εποχή και θα επενδυθούν εκατομμύρια ευρώ στην Παιδεία. Έχουν αναπτυχθεί πακέτα ρομποτικής και τεχνητής νοημοσύνης, που μπορεί πλέον να περάσουν μέσα στα σχολεία. Έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες της προκήρυξης για το μεγάλο σχέδιο της δημιουργίας και λειτουργίας του Κέντρου Ψηφιακής Υποστήριξης, μέσω του οποίου δημιουργούνται 6.600 ψηφιακές αίθουσες διδασκαλίας.

Ο φιλόδοξος στόχος του «πολλαπλού βιβλίου»

Αναφερθήκατε σε καινοτομίες και σε σχολεία που, εκτός από φυτώρια γνώσεων, στόχο έχουν να βγάλουν στην κοινωνία ολοκληρωμένες προσωπικότητες. Θα ενταχθούν ειδικά μαθήματα;

Έχει γίνει μια συμφωνία ανάμεσα στο δικό μας Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα υπάρχουν δύο καινοτομίες που αναμένουμε να υλοποιηθούν.

Θα δημιουργηθούν εργαστήρια δεξιοτήτων στην Προδημοτική, τη Δημοτική και στο Γυμνάσιο. Είναι μια διαφορετική παιδαγωγική προσέγγιση, όχι μια από καθέδρας εκπαίδευση αλλά μια συμμετοχική εκπαίδευση, ώστε να αναλαμβάνουν πρωτοβουλία τα παιδιά, να αναπτύξουν κριτική σκέψη, δεξιότητες της σύγχρονης ζωής.

Χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός, σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, κλιματική αλλαγή, όλες αυτές οι ανάγκες που υπάρχουν, της κοινωνικής ενημερότητας, θα είναι στα εργαστήρια δεξιοτήτων. Είναι ένα μεγάλο φάσμα επιδιώξεων.

Η δεύτερη καινοτομία, ο πιο φιλόδοξος στόχος αν θες, είναι το «πολλαπλό βιβλίο». Είναι μια μεταρρύθμιση που έχει ψηφιστεί στην Ελλάδα, αλλά χρειάζεται δουλειά ακόμα εδώ. Το «πολλαπλό βιβλίο» προβλέπει το κάθε παιδί να έχει 4-5 βιβλία σε ηλεκτρονική μορφή, ζωντανά βιβλία που θα παραπέμπουν σε άπειρο απόθεμα γνώσεων. Το κλειδί είναι να έχουμε έγκαιρα εποπτεία του συστήματος, κάτι στο οποίο έχουμε αδυναμίες, όπως π.χ. η ένταξη παιδιών με μεταναστευτική βιογραφία για τα οποία διατίθενται οι πόροι όμως δεν υπάρχει εποπτεία και συνοχή στο τι έγινε και πως προχωράμε.

«Το σχολείο δεν είναι προθάλαμος μόνο του Πανεπιστημίου»

Πολλές οικογένειες αυτήν τη χρονιά, με την κρίση να επιβαρύνει τα νοικοκυριά, ίσως να μην έχουν την πολυτέλεια να στείλουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά φροντιστήρια. Θεωρείτε πως είναι απαραίτητα για έναν μαθητή;

Είναι κατανοητό ότι πρόκειται περί διαγωνισμού που δημιουργεί ένταση και άγχος, με αποτέλεσμα να προσπαθούν να βρουν τρόπους για να πετύχουν, να διεκδικήσουν τη θέση που θέλουν. Ωστόσο, στο σύνολο 5.000 υποψήφιοι καταφέρνουν να μπουν σε σχολές. Επίσης, ανάμεσα στους πρωτεύσαντες βρέθηκαν άτομα που δεν έκαναν φροντιστήρια. Οι γονείς πρέπει να ξέρουν ότι τα φροντιστήρια δεν προσφέρουν εκπαίδευση. Προετοιμάζουν ειδικά για εξετάσεις. Θέλω να στείλω το μήνυμα πως για να γίνει το παιδί ολοκληρωμένος άνθρωπος δεν αρκεί η γνώση και αυτό είναι στόχος του σχολείου. Επιπλέον έχω ένα ακόμα μήνυμα και για όσα παιδιά δεν πέρασαν αυτό που ήθελαν: Να μην απογοητεύονται. Οι ευκαιρίες τους δεν εξαντλούνται με τις εξετάσεις. Είναι σημαντικό να γνωρίζουν όλοι ότι το σχολείο δεν είναι προθάλαμος μόνο του Πανεπιστημίου.

«Να βρούμε μια ισορροπία»

Έχει παρατηρηθεί αρκετές φορές μαθητές και μαθήτριες να πηγαίνουν στο σχολείο με ενδυμασία ή κόμμωση όχι και τόσο συμβατή με τους σχολικούς κανόνες. Τι προβλέπετε για το φαινόμενο αυτό;

Πάντα υπήρχε αυτό το ζήτημα της εμφάνισης, χωρίς να μπορεί να υπάρξει ρητή διευθέτηση. Ωστόσο υπάρχει ποικιλία προσεγγίσεων και στάσεων ζωής. Το σχολείο πρέπει να βρει μια ισορροπία. Το Δημόσιο Σχολείο πρέπει να δει τι συμβαίνει και στην ιδιωτική εκπαίδευση, όχι για να αντιγράψουμε (εγώ υπογραμμίζω πάντα ότι είναι πολλοί γονείς που πληρώνουν για εκείνη τη διαδικασία που απαιτεί και στολή πιο απαιτητική).

Πρέπει να υπάρχει ένας γενικός κανόνας, δεν γίνεται ο καθένας να κάνει ό,τι θέλει, γιατί ξέρουμε ότι έτσι φτάνουμε σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις και θα βλάψουμε τα ίδια τα παιδιά.

Υπάρχουν κάποιοι κανόνες εδώ και χρόνια, αλλά μπαίνει το θέμα της εφαρμογής και του υποκειμενικού παράγοντα. Πρέπει να σεβαστούμε τη λειτουργία των Διευθύνσεων των σχολείων.

Να αποφύγουμε αυτά που βλέπουμε στις ταινίες, να αποφύγουμε τέτοιες υπερβολές (φτάσαμε, για παράδειγμα, να έχουμε χορό αποφοίτησης ακόμα και στα νηπιαγωγεία ή να περνάνε οι μαθητές/ μαθήτριες πρώτα από το κομμωτήριο για να πάνε στην τελετή αποφοίτησης). Νομίζω και τους γονείς θα πρέπει να τους προβληματίσει.

Να βρούμε μια ισορροπία, να μην αφήσουμε τα παιδιά να ξεχάσουν γιατί πάνε σχολείο. Όλα με μέτρο!