Αναγκαία η νομοθετική μεταρρύθμιση για την παιδική σεξουαλική κακοποίηση

Αναφαίρετο δικαίωμα του κάθε παιδιού είναι να μεγαλώνει σ’ ένα υγιές περιβάλλον, χωρίς οποιαδήποτε μορφή βίας και κακοποίησης. Τα παιδικά χρόνια είναι τα πιο ανέμελα της ζωής μας, τα οποία καθορίζουν και τη μετέπειτα εξέλιξή μας. Ή, τουλάχιστον, έτσι θα έπρεπε να είναι. Και αν κάποιος αναρωτηθεί τι είναι το σωστό και τι το λάθος, τότε ας διερωτηθεί για την ηθική και τη νοημοσύνη του. Στοιχεία σημαντικά για την υγιή δράση ενός ανθρώπου, τα οποία προφυλάσσουν τα παιδιά και τα βοηθούν να αναπτυχθούν με αγάπη. Υπάρχουν όμως οικογένειες, οι οποίες δεν διασφαλίζουν αυτό το δικαίωμα στο παιδί τους, με αποτέλεσμα να είναι ευάλωτο στις αρρωστημένες διαθέσεις «συγγενικών, φιλικών ή οικείων προσώπων» σε αυτό, όπως αποδεικνύουν, διαχρονικά - επίκαιρα, περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων.

Το ευαίσθητο αυτό θέμα αγγίζουμε σήμερα μέσα από τη νομική πλευρά στην Κύπρο. Σε συνέντευξη που παραχωρεί στη «Σημερινή» ο Αντιπρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου (ΠΔΣ), Γιώργος Χριστοφίδης, τονίζει την επιτακτική ανάγκη για εκσυγχρονισμό του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου με στόχο την προστασία των παιδιών, ώστε, μεταξύ άλλων, «η νομοθεσία να διασφαλίζει την εποπτεία των καταδικασθέντων μετά την έκτιση της ποινής τους».

Τι προνοεί το νομοθετικό πλαίσιο της Κύπρου για τις ποινές των δραστών παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης;

Ο σχετικός νόμος είναι ο περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμος του 2014. Σκοπός του Νόμου είναι η λήψη μέτρων για την πρόληψη, καταστολή και καταπολέμηση των αδικημάτων της σεξουαλικής κακοποίησης και σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών, της παιδικής πορνογραφίας και της άγρας παιδιών για σεξουαλικούς σκοπούς, η προστασία και στήριξη των θυμάτων των εν λόγω αδικημάτων, η δημιουργία μηχανισμών ελέγχου και εποπτείας θυμάτων και θυτών και η προώθηση της διεθνούς συνεργασίας για την εφαρμογή των πιο πάνω μέτρων.

Σύμφωνα με τον Νόμο, η ποινή είναι διά βίου φυλάκιση, στις περιπτώσεις που (α) γίνεται κατάχρηση θέσης εμπιστοσύνης, εξουσίας ή επιρροής επάνω στο παιδί, (β) γίνεται κατάχρηση ευάλωτης θέσης του παιδιού, κυρίως λόγω διανοητικής ή σωματικής αναπηρίας ή κατάστασης εξάρτησης (γ) γίνεται χρήση εξαναγκασμού, βίας ή απειλής, είναι ένοχος κακουργήματος.

Πόσο αυστηρότερο είναι το ποινικό σύστημα της Κύπρου, σε σχέση με αυτό της Ελλάδας;

Στην Κύπρο το νομοθετικό πλαίσιο αλλά και οι ποινές που περιέχονται είναι γενικά αυστηρότερες, αφού στις περιπτώσεις του Κυπριακού Δικαίου προβλέπεται η διά βίου φυλάκιση ως μέγιστη ποινή, ενώ στην Ελλάδα τα 15 έτη.

Πόσοι παιδοβιαστές έχουν αποφυλακιστεί έγκαιρα, πριν από την έκτιση της ποινής τους, από τις Κεντρικές Φυλακές και γιατί;

Υπήρξαν περιπτώσεις αποφυλάκισης προσώπων που είχαν καταδικαστεί για σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση ανηλίκων, γεγονός το οποίο στηλιτεύτηκε έντονα, ιδιαίτερα το 2018, μετά την απονομή προεδρικής χάριτος. Οι λόγοι είναι διότι δεν υπάρχουν σχετικοί περιορισμοί στη νομοθεσία.

Πόσο αποτελεσματικό θα ήταν αν δημοσιεύονταν τα προσωπικά στοιχεία του δράστη, όπως η φωτογραφία και ο τόπος κατοικίας, για λόγους πρόληψης;

Το θέμα της δημοσιοποίησης προσωπικών δεδομένων των δραστών εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους. Συγκεκριμένα, δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους σε σχέση με το δικαίωμα του δράστη για δίκαιη δίκη, δικαίωμα το οποίο, εάν παραβιαστεί, απαλλάσσει τον πιθανό δράστη από την ενδεχόμενη ευθύνη. Η κυπριακή έννομη τάξη αντιμετώπισε στο παρελθόν ανάλογη περίπτωση και το Δικαστήριο έκρινε πως «η ενασχόληση των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης με την υπόθεση οδήγησε στον προπηλακισμό του ενόχου, με αποτέλεσμα να παραβιαστεί το συνταγματικό του δικαίωμα για διεξαγωγή ανεπηρέαστης δίκης, το οποίο κατοχυρώνεται με το Άρθρο 30.2 του Συντάγματος». Ως αποτέλεσμα η καταδίκη του κρίθηκε ακροσφαλής.

Μέσα από την εμπειρία σας, πόσο εύκολο είναι αυτού του είδους οι δράστες να συνυπάρξουν ειρηνικά μέσα στην κοινωνία, χωρίς να ξανακάνουν κακό σε άλλα παιδιά; Στην Κύπρο πόσοι παιδοβιαστές έχουν υποτροπιάσει;

Ο υποτροπιασμός και η επανάληψη είναι πιθανότητα, ιδιαίτερα όταν και εφόσον η νομοθεσία δεν διασφαλίζει την εποπτεία των καταδικασθέντων μετά την έκτιση της ποινής τους. Γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρχουν μέτρα προς αναβάθμιση της νομοθεσίας προς τη σωστή κατεύθυνση.

Πώς θα πρέπει η κυπριακή Δικαιοσύνη να χειρίζεται τις υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης κατά ανηλίκων και ποιες νέες μεθόδους θα μπορούσε να υιοθετήσει;

Με την ανάλογη σοβαρότητα. Θα πρέπει να υλοποιηθούν κάποιες προτάσεις όπως:

(α) Εγγραφή των παιδιών αμέσως μετά τη γέννησή τους.

(β) Να υπάρχει κατώτατο όριο ηλικίας για συναίνεση σε σεξουαλική πράξη.

(γ) Να απαγορευτεί η εργοδότηση σε θέσεις που περιλαμβάνουν φύλαξη παιδιών ατόμων που καταδικάστηκαν για σεξουαλικά αδικήματα εναντίον παιδιών.

(δ) Να δημιουργηθεί σύστημα αξιολόγησης όσων εργάζονται με παιδιά, που να διασφαλίζει αφενός το δικαίωμα του παιδιού στην προστασία και, αφετέρου, τα ανθρώπινα δικαιώματα του ενήλικα.

(ε) Να ενσωματωθεί σε όλους τους σχετικούς νόμους η υποχρέωση σεβασμού του δικαιώματος του παιδιού να ακούεται και να δίνεται ανάλογη βαρύτητα στις απόψεις του.

(στ) Ενίσχυση του γονικού ρόλου.

(ζ) Ενίσχυση του ρόλου του σχολείου και εισαγωγή της διαπαιδαγώγησης των ανηλίκων στα σχολεία.

Η κοινωνία εξελίσσεται, το ίδιο και το έγκλημα. Η τεχνολογία αποτελεί μέσο για τη διάπραξη πολλών εγκλημάτων, όπως συμβαίνει και με την παιδική πορνογραφία. Σε περίπτωση χρήσης animation εις βάρος ανηλίκων (όπου δεν απεικονίζονται αληθινά πρόσωπα, όμως την ίδια ώρα θρέφεται η αρρώστια των βιαστών), ποια είναι η ευθύνη των χρηστών και των εμπόρων;

Η ευθύνη είναι όπως έχουμε αναφέρει πιο πάνω. Απλώς εξαιτίας της ραγδαίας εξέλιξης και χρήσης της τεχνολογίας ιδιαίτερα από νεαρά άτομα θα πρέπει να δημιουργηθούν εκστρατείες διαπαιδαγώγησης τόσο των νέων αλλά και των οικογενειών τους αναφορικά με τους κινδύνους που δημιουργούνται από την ανεξέλεγκτη χρήση της τεχνολογίας. Επιπλέον, θα πρέπει να εισαχθούν μέθοδοι στο πλαίσιο της εκπαίδευσης που να διαπαιδαγωγούν τα ίδια τα παιδιά στην ανάπτυξη της κριτικής τους σκέψης με τρόπο που να είναι σε θέση να εντοπίζουν τις επιβλαβείς χρήσεις της τεχνολογίας.

Πόσο αναγκαίος είναι πλέον ο νομοθετικός εκσυγχρονισμός για την προστασία των παιδιών;

Επιτακτικός και αναγκαίος. Ευτυχώς, φαίνεται ότι υπάρχουν εκείνες οι ευαισθησίες που έχουν προκαλέσει συζήτηση για νομοθετική μεταρρύθμιση και σ’ αυτόν τον τομέα.